www.wikidata.uk-ua.nina.az

Тадеуш Чацький Граф Таде уш Ча цький пол Tadeusz Czacki 28 серпня 1765 17650828 8 лютого 1813 Дубно польський освітянин

Тадеуш Чацький

Граф Таде́уш Ча́цький (пол. Tadeusz Czacki; 28 серпня 1765(17650828) — 8 лютого 1813, Дубно) — польський освітянин, економіст, історик, нумізмат. Представник шляхетського роду Чацьких гербу Свинка. Народився у Порицьку, Волинське воєводство, Річ Посполита. Син коронного підчашого Фелікса Чацького. Вихованець отця-єзуїта Фаустина Ґродзіцького. Останній негородовий староста новгород-сіверський (1786—1792). Присвятив життя просвітництву українських земель. Член польської Освітньої Національної Комісії, Варшавського Товариство приятелів наук. Після ліквідації Речі Посполитої зазнав переслідувань і утисків з боку російської влади. Співзасновник Вищої Волинської гімназії, так званих Волинських Афін, на основі якої планувалося створити університет (з 1819 року — Кременецький ліцей). Зібрав велику Порицьку бібліотеку. Помер у Дубно, Волинська губернія, Російська імперія. Похований у Порицьку.

Тадеуш Чацький
пол. Tadeusz Czacki
Народився 28 серпня 1765(1765-08-28)
Порицьк, Річ Посполита
Помер 8 лютого 1813(1813-02-08) (47 років)
Дубно, Російська імперія
Поховання Іваничівський район
Підданство Річ Посполита, Російська імперія
Національність поляк
Місце проживання Острог, Кременець
Діяльність історик
Відомий завдяки освітній діяч, історик, колекціонер, урядник
Знання мов польська
Членство Варшавське товариство друзів наукd
Конфесія католик
Рід Чацькі
Батько Фелікс Чацький
Мати Катаржина Кароліна Малаховськаd
Родичі Ян Малаховський (дід)
Брати, сестри Міхал Чацький
У шлюбі з Барбара Дембінська
Діти Maria Czackad і Q123014942?
Нагороди
Герб

Біографія ред.

Син коронного підчашого Фелікса (Щенсного) Чацького (1723-1790) та доньки великого коронного канцлера Яна Малаховського Катажини (1729-1768). Мав двох старших сестер та брата: Розалія (1753-1821), Міхал Миколай (1755-1828), Антоніна Анна (1756-1834). У дитинстві був позбавлений опіки батька через його арешт із наказу Рєпніна за агітацію проти рівних прав для неуніятів та дисидентів. Мати померла рано, коли Тадеушу було три роки. Зі старшим братом Міхалом виховувався у Гданську під опікою стрия — коронного стражника Францішека протягом 5,5 років. Порицьк, захоплений військами Крєчєтнікова, був пограбований, знищений. Після звільнення батька виховувався у родинному домі в Порицьку під опікою отця-єзуїта Фаустина Ґродзіцкого з Львівського єзуїтського колегіуму. В 16-річному віці став практикантом задворних судів у Варшаві; у цей період вільний час присвячував самоосвіті, часто перебував у бібліотеці Залуських, зблизився з Я. Альбертранді, А. Нарушевичем. За дорученням королівської канцелярії (короля) впорядковував королівський особистий архів, частину коронної метрики. 1784 року став членом Комісії пол. Kruszcowej, де, незважаючи на молодий вік, розвинув живу діяльність. До 1785 року був останнім негородовим новгород-сіверським старостою. 1786 року Сейм обрав Т. Чацького (мав посаду новогродського старости) до комісії Коронного скарбу, в якій діяв протягом 7 років.

Діяч Освітньої комісії, що займалася питаннями освіти і просвітництва в Речі Посполитій у 1773—1779 роках. Присягнув Польській конституції в травні 1791 року. 1793 року перебував у Кракові: працював у бібліотеці Ягеллонського університету, відвідував лекції в Академії, досліджував антикварні, кляштори, мав наміри стати професором Краківського університету.

У цей час були зайняті російською імперською армією його маєтки в Порицьку, Острові, обкладений секвестром маєток у Брусилові. Під час повстання Т. Костюшка перебував у Кракові, до нього стосунку не мав. Після Другого розділу Польщі в 1793 р. і національної катастрофи — зникнення Польщі як держави, маєтки Чацького конфісковані (спочатку були повернені, потім наказано їх продати, а йому самому покинути межі Російської імперії). Чацькому вдалося частково повернути майно після смерті імператриці Катерини ІІ, коли царський престол посів імператор Павло І.

Шляхтою Київської губернії обраний послом (делегатом) на церемонію коронації імператора Росії Павла І. Під час перебування в Москві та Санкт-Петербурзі клопотав про створення в Києві суду для Київської, Подільської, Волинської губерній, поверненню процедури вибору маршалків шляхти цих губерній.

Був одружений з Барбарою Дембінською (?1770-1840). Мав трьох дітей: Марія (?1800-1826), Юзеф ( ?1800-?), Віктор (1801-1853) [1]. Марія мала чотирьох синів, померла пологами. Віктор мав чотирьох синів та двох доньок.

З 1803 року візитатор (куратор) шкіл Волинської, Подільської та Київської губерній; засновник Вищої Волинської гімназії (1805) разом із видатним польським реформатором Гуґо Коллонтаєм (від 1819 — ліцей), у якій заснував нумізматичний музей (19 тис. рідкісних монет і медалей), що став основою колекції Київського університету. Під час цієї роботи зазнавав переслідувань від російської влади (1807, 1808 роки), прикростей від університету Вільнюса (1810 року). 1811 року заснував друкарню Крем'янецького ліцею, в заповіті переказав власну бібліотеку (32 тис. томів) для нього. Сприяв поверненню з Росії на Волинь цінної бібліотеки К. Залуського.

Для Кременецької гімназії не шкодував власних грошей, іноді використовував для неї державні кошти, призначені для інших шкіл. Ректор Віленського університету Ян Снядецький у травні 1810 року виявив витрату Т. Чацьким 12 тис. рублів на своє дітище замість шкіл Житомира, Вінниці, Кам'янця на Поділлі. Спричинився до поширення шкіл, підтримував професійне шкільництво. По його смерті більшість обов'язків у Крем'янецькій комісії перейшли Міхалу Собанському.

Тіло поховали в родинному склепі в Порицьку. Серце було поховане в урні, що перебувала в актовій залі Крем'янецького колегіуму.

Праці ред.

Праці Чацького присвячені переважно історичному праву. Визначніші з них — О nazwisku Ukrainy і początki kozaków («Про назву „Україна“ і зародження козацтва», 1801), «Про литовські і польські закони» (1800—1801), «Чи римські закони були основою польських законів?» (1809) та інші.

Переважну частину рукописів короля Станіслава Августа після Т. Чацького (отримав у момент його абдикації (зречення)) набув князь Адам Єжи Чарторийський.

Найголовніші ред.

  1. Mowa miana w imieniu Komisji Kruszcowej do Stanisława Augusta 1785 r. 26 marca, brak miejsca wydania (1785)
  2. Odpowiedź na pismo Imci Pana Grumerta w kwestii, czy Imość Pan Zughöer może być umieszczony w liczbie posłów monarchów i czy, będąc umocowanym do sprawowania interesów Kurlandii książęcia w Polszcze, powinien podlegać jurysdykcji krajowej, Warszawa 1787
  3. Refleksje nad uszkodzeniem dla krajów polskich wynikającym z zaniedbywania handlu, pochodzącego z mniej ważenia porzuconej nad Gdańskiem opieki, brak miejsca wydania 1790
  4. Opis obrad sejmowych we 12-tu dniach miesiąca maja 1790, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  5. Usprawiedliwienie się… w materii kupna i reperacji pałacu dla posła rosyjskiego… podane d. 3 lutego 1791, (Warszawa 1791)
  6. Mowa… w czasie pierwszego zasiadania na Komisji Skarbu Kor. JW. Rocha z Głogowy Kossowskiego… miana 14 lutego 1791, (Warszawa 1791)
  7. Mowa w materii menniczej na sejmie 20 września 1791, Warszawa brak roku wydania
  8. Mowa… w usprawiedliwieniu tabeli przychodów i wydatków od Komisji Skarbu Kor. d. 2 grudnia 1791 miana, (Warszawa 1791)
  9. O Konstytucji Trzeciego Maja 1791. Do J. WW. Zalewskiego, trockiego, i Matuszewicza, brzeskolitewskiego, posłów, brak miejsca wydania (1791); rękopisy w Bibliotece PAN Kraków, sygn.: 181, 212
  10. Uwagi o handlu z Anglią, Portą Ottomańską i innymi narodami, powst. w roku 1792; fragmenty pt. «O handlu Polski z Portą Ottomańską», wyd. M. Wiszniewski: Pomniki historii i literatury polskiej, t. 2, Kraków 1835, s. 156—191
  11. Obraz panowania Zygmunta Augusta ks. Adamowi Czartoryskiemu G. Z. P. 1798 roku przesłany, wyd. M. Wiszniewski: Pomniki historii i literatury polskiej, t. 3, Kraków 1835, s. 1–38
  12. O litewskich i polskich prawach, o ich duchu, źrzódłach, związku i o rzeczach zawartych w pierwszym Statucie dla Litwy 1529 r. wydanym, t. 1–2, Warszawa 1800—1801; przekł. rosyjski: fragm.: W. Anastasiewicz Ulej 1811, t. 2, cz. 2, zeszyt 11, s. 367—374
  13. «O dziesięcinach w powszechności, a szczególniej w Polszcze i Litwie. Rzecz czytana na posiedzeniu Warsz. Tow. Przyj. Nauk», Rocznik Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, t. 1 (1802); odb. Warszawa 1801; przekł. francuski: A. Potocki pt. Des Dîmes en général et particulièrement…, Warszawa 1801; przekł. rosyjski: W. Anastasiewicz, rękopis, (informacja A. Osińskiego, s. 178)
  14. «Rozbiór dziejów narodu polskiego przez pierwszych dwóch pisarzów, Marcina Galla i Wincentego Kadłubka», Nowy Pamiętnik Warszawski 1801, t. 1
  15. «O nazwisku Ukrainy i początku Kozaków», Nowy Pamiętnik Warszawski 1801, t. 4; przekł. rosyjski: W. Anastasiewicz Ulej 1811, t. 2, cz. 1, zeszyt 2, s. 118—134
  16. List o Koperniku, Warszawa 1802
  17. Uwagi nad uwagami o dziesięcinach, Warszawa 1803
  18. Mowa… miana na zjeździe duchowieństwa łuckiego obrządku łacińskiego d. 20 paźdz. 1803, brak miejsca i roku wydania; wyd. następne: Nowy Pamiętnik Warszawski 1804, t. 15, s. 327—343
  19. O gimnazjum w wołyńskiej guberni i innych dla obojej płci ustanowionych uczynione przedstawienie… r. 1803 w grudniu, brak miejsca i roku wydania
  20. O stanie jeneralnym oświecenia guberni wołyńskiej i śrzodkach urządzenia i upowszechnienia nauk uczynione doniesione 1804 r., wyd. F. Kojsiewicz: Korespondencja listowna z T. Czackim H. Kołłątaja…, t. 2, Kraków 1844
  21. List odpowiedni… do ks. L. S. Stroińskiego S. P. z dnia 29 marca 1804, (Poryck) brak roku
  22. Rozprawa o prawie, które mają obywatele prowincji składających dawną Polskę do wolnego szynkowania piwa, miodu i gorzałki, i o przyczynie, dla której obywatele dawnej Rosji, nie mając tyle części dochodów, krzywdy nie ponoszą, brak miejsca wydania (1805); także Dziennik Wileński 1806; przekł. rosyjski: W. Anastasiewicz, rękopis, (informacja A. Osińskiego, s. 183)
  23. Mowa… d. 7 Octobr. 1805 przy otwarciu Gimnazjum Wołyńskiego w Krzemieńcu miana, brak miejsca wydania 1805; także Dziennik Wileński 1805; Gazeta Lit. Wil. 1806
  24. Do całego składu nauczycielów i młodzieży szkolnej w wołyńskiej, kijowskiej i podolskiej guberniach (postanowienie względem uczczenia pamiątki M. W. Mniszcha) 11 marca 1806, brak miejsca i roku wydania
  25. Odezwa do uczniów Gimnazjum Wołyńskiego 11 kwietnia 1806, brak miejsca i roku wydania
  26. Mowa… o pożytkach z wychowania publicznego i domowego, przy kończeniu roku szkolnego w Gimnazjum Wołyńskim miana 1806 r. 20 lipca, (Krzemieniec 1806); także w Dzienniku Wileńskim; przekł. rosyjski: W. Anastasiewicz Pieriodiczeskoje soczinienije 1806, nr 18
  27. Plan szkoły mechaniki praktycznej przy Gimnazjum Wołyńskim (26 lipca 1806), brak miejsca i roku wydania
  28. Odezwa do uczniów Gimnazjum Wołyńskiego 28 grudnia 1806, brak miejsca i roku wydania
  29. O Komisji Edukacji na Litwie, brak miejsca wydania 1807, informacja L. Finkla (poz. 5647)
  30. «O Żydach», Wilno 1807; wyd. następne: wyd. 2 pt. «O Żydach i Karaitach», Dziennik Wileński 1807 i odb.; przekł. rosyjski: W. Anastasiewicz, rękopis, (informacja A. Osińskiego, s. 189)
  31. Odezwa do uczniów Gimnazjum Wołyńskiego po powrocie z Petersburga 22 lutego 1808, brak miejsca i roku wydania
  32. Mowa przy dokończeniu biegu szkolnego w Gimnazjum Wołyńskim 1808, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  33. Ustanowienie szkoły ogrodniczej przy Gimnazjum Wołyńskim (22 lipca 1809), brak miejsca i roku wydania
  34. Czy prawo rzymskie było zasadą praw polskich i litewskich i czy z północnymi narodami mieliśmy wiele wspólnych praw i zwyczajów? Rozprawa czytana w Krzemieńcu na otwarcie r. szkoln. w Gimnazjum Wołyńskim, Wilno 1809; przekł. rosyjski: W. Anastasiewicz, rękopis, (informacja A. Osińskiego, s. 193)
  35. O rzeczy menniczej w Polsce i na Litwie, powst. 1810, wyd. M. Wiszniewski: Pomniki historii i literatury polskiej, t. 1, s. 1–128, t. 2, s. 1–58, Kraków 1835
  36. «O Tatarach», Dziennik Wileński 1810, przedr. M. Wiszniewski: Pomniki historii i literatury polskiej, t. 2, s. 87–108, Kraków 1835
  37. Do uczniów i nauczycielów Gimnazjum Wołyńskiego (z powodu śmierci J. Czecha, pierwszego rządcy tegoż Gimnazjum). Krzemieniec 2 grudnia 1810, brak miejsca i roku wydania
  38. Tłumaczenie się… przed Komisją reskryptem najwyższym 23 września 1810 dla rozważenia różnych przedmiotów o Wołyńskim Gimnazjum ustanowioną, 18 grudnia 1810 w Żytomierzu podane, brak miejsca i roku wydania
  39. O prawach mazowieckich. Rozprawa czytana w Krzemieńcu na zakończenie roku szkolnego 14 lipca 1811, Krzemieniec brak roku wydania; wyd. następne: M. Wiszniewski: Pomniki historii i literatury polskiej, t. 4, Kraków 1835, s. 1–35
  40. Odezwa do uczniów Gimnazjum Wołyńskiego i do zacnych ziomków, którzy dzieci swe do tej szkoły oddają. Krzemieniec 16 lipca 1811, brak miejsca i roku wydania
  41. Mowa… d. 30 styczn. 1812 w Kijowie (przy otwarciu gimnazjum) miana, Krzemieniec 1812; przekł. rosyjski: W. Anastasiewicz Ulej 1812, t. 2, cz. 2, zeszyt 17
  42. Plan mapy jeneralnej, ogł. A. Osiński: O życiu i pismach T. Czackiego, Krzemieniec 1816, s. 272—285; także wyd. 2 Kraków 1851
  43. Wstęp do mowy pochwalnej Chreptowicza, ogł. A. Osiński: O życiu i pismach T. Czackiego, Krzemieniec 1816, s. 404—405
  44. «O Cyganach», wyd. M. Wiszniewski: Pomniki historii i literatury polskiej, t. 2, Kraków 1835, s. 59–86
  45. «O prawie chełmińskim», wyd. M. Wiszniewski: Pomniki historii i literatury polskiej, t. 2, Kraków 1835, s. 109—126
  46. O statystyce Polski, wyd. zobacz: Wydania zbiorowe
  47. O źródłach praw, które miały moc obowiązującą w Polsce i w Litwie, wyd. zobacz: Wydania zbiorowe
  48. O urządzeniu rękodzielni, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  49. O rokoszu szlachty pode Lwowem, 1537, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  50. Wstęp do historii polskiej, ogł. A. Osiński: O życiu i pismach T. Czackiego, Krzemieniec 1816, s. 383—390
  51. Ormianie, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  52. Prawo do miast kryminalne, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  53. O drożyźnie i środkach do jej zmniejszenia, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  54. Wyłuszczenie przedmiotów Komisji Sądowej Edukacyjnej, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  55. Wypisy z rozmaitych pisarzów ściągające się do dziejów narodowych, rękopis, (informacja A. Osińskiego)
  56. O szkołach powiatu włodzimierskiego, rękopis: Biblioteka Uniwersytety Wileńskiego (Kuratoria Czartoryskich, sygn.43).

Збірники ред.

  • Dzieła… zebrane i wydane przez hr. E. Raczyńskiego, t. 1–3, Poznań 1843—1845; wyd. następne (tytułowe) t. 1: Poznań 1844; zawartość:
    • t. 1–2: Twórczość poz. 12
    • t. 3: Twórczość poz.: 10–11, 13–15, 30, 34–36, 39, 44–47.

Листи і матеріали ред.

  • Do J. Przybylskiego z lat 1778—1800, rękopis: Biblioteka Jagiellońska, sygn. 148
  • Do A. Piegłowskiego, superintendenta skarbu koronnego prowincji ruskiej, 21 listów z lat 1787—1792, ogł. Athenaeum 1845, t. 6, s. 61–72; 1846, t. 1, s. 193—205
  • Listy z lat 1787—1812 do różnych osób w porządku chronologicznym: S. Małachowskiego (1787), M. Poniatkowskiego (1787), Stanisława Augusta (1792, 1797), A. Pstrokońskiego (1803), W. Borejki (1804), H. Kołłątaja (1805), P. Zawadowskiego (1807), Platera (1810), A. Osińskiego (1810), Miłoradowicza (1812), króla pruskiego (brak roku), Kurakina (brak roku); ogł. A. Osiński: O życiu i pismach T. Czackiego, Krzemieniec 1816; także wyd. 2 Kraków 1851
  • Do F. Rudzkiego z lat 1788—1810 i brak daty, 19 listów; do Piaseckiego z lat 1801—1808 i brak daty, 14 listów; do Stanisława Augusta i odpowiedź; rękopis: Biblioteka Narodowa, sygn. 2809/I
  • Do A. Naruszewicza z roku 1791 z opisem grobów królów polskich w Krakowie, ogł. A. Grabowski: Kraków i jego okolice, Kraków 1830, s. 360—363
  • Do M. Wolskiego z 28 września i 3 grudnia 1792, ogł. D. Chodźko, Ondyna Druskienickich Źródeł (Grodno) 1846, zeszyt 8
  • Do L. Kropińskiego z lat 1796—1802, ogł. J. Bartoszewicz, Dziennik Warszawski 1854, nr: 159—160, 162, 170, 187
  • Do S. B. Lindego z lat: 1798, 1802—1804; do J. M. Ossolińskiego z roku 1798 i brak roku; od J. M. Ossolińskiego z roku 1803; do L. Kropińskiego brak roku; z rękopisów wykorzystał i drobne fragmenty ogł. J. Michalski: «Spór o koncepcję słownika Lindego», Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, t. 2, Warszawa 1954
  • Do L. Kropińskiego 12 listów z lat 1800—1805; do nieznanej z nazwiska osoby list z roku 1800; do W. Borejki 35 listów z lat 1804—1805; rękopis: Ossolineum, sygn. 4962/II
  • Do M. Molskiego 3 listy z lat 1801—1802; do M. Jurkowskiego list z roku 1812; ogł. T. Wierzbowski: Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego, t. 2, Warszawa 1904
  • Korespondencja z Janem Śniadeckim z lat 1801—1803, ogł. M. Chamcówna w książce: «J. Śniadecki: O Koperniku», Wrocław (1955), Biblioteka Narodowa, seria I, nr 159, (tu 17 listów od Śniadeckiego, w tym: 12 ogł. z rękopisu Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 3102)
  • Do Towarzystwa Przyjaciół Nauk z lat: 1802, 1805; ogł. A. Kraushar: Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk, t. 1, Kraków 1900
  • Do J. Skoczylasa Piaseckiego 2 listy z lat: 1802, 1805; do Waxmana 2 listy brak daty; do W. Borejki 5 listów z lat: 1805, 1810—1811; ogł. E. Heleniusz (E. Iwanowski): Wspomnienia lat minionych, t. 1, Kraków 1876, s. 480 nn.
  • Do A. J. Czartoryskiego z lat 1803—1811, ogł. w całości lub fragm. L. Dębicki: «Z korespondencji naukowej Puław», Biblioteka Warszawska 1885, t. 1
  • Do P. Maleszewskiego z lat 1803—1806, rękopisy znajdowały się w Bibliotece byłej Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie
  • Do J. Kruszyńskiego z lat 1804—1805, ogł. K. W. Wójcicki: Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. 1, Warszawa 1855, s. 116—117
  • Do Kudlickiego (instrukcja) z roku 1806; od A. J. Czartoryskiego z roku 1806 i do tegoż z 1808; do F. Biernackiego z roku 1810; do Jana Śniadeckiego; wyd. M. Baliński: Pamiętniki o Janie Śniadeckim, t. 2, Wilno 1865, s. 234—238, 352—359, (tu również listy od Śniadeckiego)
  • Korespondencja z Janem Śniadeckim z lat 1806—1811, 15 listów, wyd. B. Gubrynowicz: «Z nieznanej korespondencji Jana Śniadeckiego z T. Czackim», Księga pam. ku uczczeniu 350 rocznicy i 10 wskrzeszenia Uniw. Wil., t. 1, Wilno 1929, s. 104—128 i odb.
  • Do J. Zawadzkiego z 31 maja, 18 sierpnia 1807; 9 kwietnia 1809; z 1811 i końca roku 1811; ogł. T. Turkowski: Materiały do dziejów literatury i oświaty na Litwie i Rusi, t. 1, Wilno 1935, s. 142—145
  • Do L…iego z Porycka z 15 września 1809 (dla nauczyciela jego syna), ogł. H. Skimborowicz, Przegląd Naukowy 1842, t. 1, s. 263—270
  • Do Rektora Uniwersytetu Wileńskiego z lat 1809—1811, rękopisy w Bibliotece Akademii Nauk USRR w Kijowie, sygn.: YH. 258
  • Do F. Biernackiego 2 listy z roku 1810, do A. J. Czartoryskiego 7 listów z lat 1811—1812, wyd. K. Sienkiewicz: Skarbiec historii polskiej, t. 2, Paryż 1840
  • Korespondencja listowna z T. Czackim H. Kołłątaja przedsięwzięta w celu urządzenia instytutów naukowych i pomnożenia oświecenia publicznego w guberniach wołyńskiej, podolskiej i kijowskiej, z rękopisu wyd. F. Kojsiewicz, t. 1–4, Kraków 1844—1845
  • Do N. Karamzina, ogł. D. J. Wierzbicki, Athenaeum 1845, t. 5, s. 193—196
  • Do G. E. Grodka, ogł. Przewodnik Naukowy i Literacki 1876
  • Korespondencja z A. K. Czartoryskim, rękopis: Biblioteka Czartoryskich (Achiwum Domowe Ew. XVII/1109)
  • Od F. Łubieńskiego z 22 marca 1789, ogł. T. Korzon: Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta, t. 5, Warszawa 1898, s. 9
  • Od: Stanisława Augusta (1792), Ch. Hohenzollerna (1801), Fryderyka Wilhelma (1802), N. Nowosilcowa (1802), H. Kołłątaja (1804—1805), M. Murawiewa (1805), P. Zawadowskiego (1805—1806), P. Stefanowicza (1808), A. J. Czartoryskiego (1809, 1812), N. Karamzina (1810), Alvenslebena (brak roku); ogł. A. Osiński: O życiu i pismach T. Czackiego, Krzemieniec 1816; także wyd. 2 Kraków 1851
  • Od J. M. Ossolińskiego z 23 kwietnia 1798, z rękopisu Biblioteki Czartoryskich, sygn. 968; ogł. Przegląd Lwowski 1873, t. 5, s. 78–81
  • Od J. Śniadeckiego z lat 1803—1806, wyd. M. Chamcówna, S. Tync: Korespondencja Jana Śniadeckiego. Listy z Krakowa, t. 2, Wrocław 1954
  • Od A. Czarnockiego z 8 lutego 1809, rękopis: Biblioteka Czartoryskich, sygn. 1181
  • Raport do Komisji Skarbu Koronnego… z objazdu prowincji ruskiej w miesiącach czerwcu, lipcu i sierpniu 1787r., podany w miesiącu marcu 1788 r. z dołączonymi uwagami o handlu polskim, ogł. J. I. Kraszewski: «Pierwsze prace T. Czackiego», Athenaeum 1846, t. 2
  • Punkta, pod którymi pragnę mieć rękopisma JKMci powierzone mojej straży (1797), oryginał w Archiwum Głównym Akt Dawnych (Archiwum Jabłonny; korespondencja Stanisława Augusta, sygn. XIII/3a, k. 285—286)
  • Reskrypt Jego Cesarskiej Mości Aleksandra I do JW. Tadeusza Czackiego… i ustawy dla Gimnazjum Wołyńskiego, tłum. z rosyjskiego R. Strzelecki (Wilno 1805); także Dziennik Wileński 1805, t. 3
  • Wyrok Aleksandra I z 20 lipca 1807, ogł. A. Osiński: O życiu i pismach T. Czackiego, Krzemieniec 1816; także wyd. 2 Kraków 1851
  • Notatka bibliograficzna, ogł. K. Sienkiewicz: Skarbiec historii polskiej, t. 2, Paryż 1840

Власність ред.

У 1794 році в Малаховського купив село Новосілку (нині Здолбунівського району).

Пам'ять ред.

Примітки ред.

  1. Bibliothèque nationale de France BNF: платформа відкритих даних — 2011.
    d:Track:Q19938912d:Track:Q54837d:Track:Q193563
  2. Мałachowscy (01) [ 25 квітня 2017 у Wayback Machine.] (пол.)
  3. За даними статті про Т. Чацкого — Францішека.
  4. Nowogród (3) // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. — Warszawa : Druk «Wieku», 1886. — Т. VII. — S. 255. (пол.). — S. 255. (пол.)
  5. ↑ Knot A. Czacki Tadeusz (1765—1813)… — S. 144.
  6. ↑ Knot A. Czacki Tadeusz (1765—1813)… — S. 146.
  7. Даниляк П. Тадеуш Чацький та його роль у розвитку освіти на Правобережній Україні… — С. 58—59.
  8. Anusik Z. Sobański Michał h. Junosza (1755—1832) // Polski Słownik Biograficzny. — Warszawa — Kraków : Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, 1999. — T. XXXIX/3, zeszyt 162. — 435. (пол.)
  9. Knot A. Czacki Tadeusz (1765—1813)… — S. 145—146.
  10. Nowosiółka (7), wś z cerkwią paraf. // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. — Warszawa : Druk «Wieku», 1886. — Т. VII. — S. 276. (пол.) — S. 277. (пол.)
  11. Тарас Грушівський. Погруддя Тадеуша Чацького — в Кременці // Радивилів.info. — 2015. — 21 жовтня.
  12. Orłowicz M. Ilustrowany przewodnik po Lwowie z planem miasta // Wydanie drugie. — Lwów—Warszawa : Ksiąźnica Atlas, 1925. — mapa. (пол.)

Література ред.

Посилання ред.

Вікісховище має мультимедійні дані за темою: Тадеуш Чацький

Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри
Дата публікації:
Graf Tade ush Cha ckij pol Tadeusz Czacki 28 serpnya 1765 17650828 8 lyutogo 1813 Dubno polskij osvityanin ekonomist istorik numizmat Predstavnik shlyahetskogo rodu Chackih gerbu Svinka Narodivsya u Poricku Volinske voyevodstvo Rich Pospolita Sin koronnogo pidchashogo Feliksa Chackogo Vihovanec otcya yezuyita Faustina Grodzickogo Ostannij negorodovij starosta novgorod siverskij 1786 1792 Prisvyativ zhittya prosvitnictvu ukrayinskih zemel Chlen polskoyi Osvitnoyi Nacionalnoyi Komisiyi Varshavskogo Tovaristvo priyateliv nauk Pislya likvidaciyi Rechi Pospolitoyi zaznav peresliduvan i utiskiv z boku rosijskoyi vladi Spivzasnovnik Vishoyi Volinskoyi gimnaziyi tak zvanih Volinskih Afin na osnovi yakoyi planuvalosya stvoriti universitet z 1819 roku Kremeneckij licej Zibrav veliku Poricku biblioteku Pomer u Dubno Volinska guberniya Rosijska imperiya Pohovanij u Poricku Tadeush Chackijpol Tadeusz CzackiNarodivsya 28 serpnya 1765 1765 08 28 Porick Rich PospolitaPomer 8 lyutogo 1813 1813 02 08 47 rokiv Dubno Rosijska imperiyaPohovannya Ivanichivskij rajonPiddanstvo Rich Pospolita Rosijska imperiyaNacionalnist polyakMisce prozhivannya Ostrog KremenecDiyalnist istorikVidomij zavdyaki osvitnij diyach istorik kolekcioner uryadnikZnannya mov polska 1 Chlenstvo Varshavske tovaristvo druziv naukdKonfesiya katolikRid ChackiBatko Feliks ChackijMati Katarzhina Karolina MalahovskadRodichi Yan Malahovskij did Brati sestri Mihal ChackijU shlyubi z Barbara DembinskaDiti Maria Czackad i Q123014942 NagorodiGerb Mediafajli u Vikishovishi Zmist 1 Biografiya 2 Praci 2 1 Najgolovnishi 2 2 Zbirniki 2 3 Listi i materiali 3 Vlasnist 4 Pam yat 5 Primitki 6 Literatura 7 PosilannyaBiografiya red Sin koronnogo pidchashogo Feliksa Shensnogo Chackogo 1723 1790 ta donki velikogo koronnogo kanclera Yana Malahovskogo Katazhini 2 1729 1768 Mav dvoh starshih sester ta brata Rozaliya 1753 1821 Mihal Mikolaj 1755 1828 Antonina Anna 1756 1834 U ditinstvi buv pozbavlenij opiki batka cherez jogo aresht iz nakazu Ryepnina za agitaciyu proti rivnih prav dlya neuniyativ ta disidentiv Mati pomerla rano koli Tadeushu bulo tri roki Zi starshim bratom Mihalom vihovuvavsya u Gdansku pid opikoyu striya koronnogo strazhnika Francisheka protyagom 5 5 rokiv Porick zahoplenij vijskami Kryechyetnikova buv pograbovanij znishenij Pislya zvilnennya batka vihovuvavsya u rodinnomu domi v Poricku pid opikoyu otcya yezuyita Faustina Grodzickogo 3 z Lvivskogo yezuyitskogo kolegiumu V 16 richnomu vici stav praktikantom zadvornih sudiv u Varshavi u cej period vilnij chas prisvyachuvav samoosviti chasto perebuvav u biblioteci Zaluskih zblizivsya z Ya Albertrandi A Narushevichem Za doruchennyam korolivskoyi kancelyariyi korolya vporyadkovuvav korolivskij osobistij arhiv chastinu koronnoyi metriki 1784 roku stav chlenom Komisiyi pol Kruszcowej de nezvazhayuchi na molodij vik rozvinuv zhivu diyalnist Do 1785 roku buv ostannim negorodovim novgorod siverskim starostoyu 4 1786 roku Sejm obrav T Chackogo mav posadu novogrodskogo starosti do komisiyi Koronnogo skarbu v yakij diyav protyagom 7 rokiv 5 Diyach Osvitnoyi komisiyi sho zajmalasya pitannyami osviti i prosvitnictva v Rechi Pospolitij u 1773 1779 rokah Prisyagnuv Polskij konstituciyi v travni 1791 roku 1793 roku perebuvav u Krakovi pracyuvav u biblioteci Yagellonskogo universitetu vidviduvav lekciyi v Akademiyi doslidzhuvav antikvarni klyashtori mav namiri stati profesorom Krakivskogo universitetu U cej chas buli zajnyati rosijskoyu imperskoyu armiyeyu jogo mayetki v Poricku Ostrovi obkladenij sekvestrom mayetok u Brusilovi Pid chas povstannya T Kostyushka perebuvav u Krakovi do nogo stosunku ne mav 5 Pislya Drugogo rozdilu Polshi v 1793 r i nacionalnoyi katastrofi zniknennya Polshi yak derzhavi mayetki Chackogo konfiskovani spochatku buli poverneni potim nakazano yih prodati a jomu samomu pokinuti mezhi Rosijskoyi imperiyi Chackomu vdalosya chastkovo povernuti majno pislya smerti imperatrici Katerini II koli carskij prestol posiv imperator Pavlo I Shlyahtoyu Kiyivskoyi guberniyi obranij poslom delegatom na ceremoniyu koronaciyi imperatora Rosiyi Pavla I Pid chas perebuvannya v Moskvi ta Sankt Peterburzi klopotav pro stvorennya v Kiyevi sudu dlya Kiyivskoyi Podilskoyi Volinskoyi gubernij povernennyu proceduri viboru marshalkiv shlyahti cih gubernij Buv odruzhenij z Barbaroyu Dembinskoyu 1770 1840 Mav troh ditej Mariya 1800 1826 Yuzef 1800 Viktor 1801 1853 1 Mariya mala chotiroh siniv pomerla pologami Viktor mav chotiroh siniv ta dvoh donok Z 1803 roku vizitator kurator shkil Volinskoyi Podilskoyi ta Kiyivskoyi gubernij zasnovnik Vishoyi Volinskoyi gimnaziyi 1805 razom iz vidatnim polskim reformatorom Gugo Kollontayem vid 1819 licej u yakij zasnuvav numizmatichnij muzej 19 tis ridkisnih monet i medalej sho stav osnovoyu kolekciyi Kiyivskogo universitetu Pid chas ciyeyi roboti zaznavav peresliduvan vid rosijskoyi vladi 1807 1808 roki prikrostej vid universitetu Vilnyusa 1810 roku 1811 roku zasnuvav drukarnyu Krem yaneckogo liceyu v zapoviti perekazav vlasnu biblioteku 32 tis tomiv dlya nogo 6 Spriyav povernennyu z Rosiyi na Volin cinnoyi biblioteki K Zaluskogo Dlya Kremeneckoyi gimnaziyi ne shkoduvav vlasnih groshej inodi vikoristovuvav dlya neyi derzhavni koshti priznacheni dlya inshih shkil Rektor Vilenskogo universitetu Yan Snyadeckij u travni 1810 roku viyaviv vitratu T Chackim 12 tis rubliv na svoye ditishe zamist shkil Zhitomira Vinnici Kam yancya na Podilli 7 Sprichinivsya do poshirennya shkil pidtrimuvav profesijne shkilnictvo Po jogo smerti bilshist obov yazkiv u Krem yaneckij komisiyi perejshli Mihalu Sobanskomu 8 Tilo pohovali v rodinnomu sklepi v Poricku Serce bulo pohovane v urni sho perebuvala v aktovij zali Krem yaneckogo kolegiumu 6 Praci red Praci Chackogo prisvyacheni perevazhno istorichnomu pravu Viznachnishi z nih O nazwisku Ukrainy i poczatki kozakow Pro nazvu Ukrayina i zarodzhennya kozactva 1801 Pro litovski i polski zakoni 1800 1801 Chi rimski zakoni buli osnovoyu polskih zakoniv 1809 ta inshi Perevazhnu chastinu rukopisiv korolya Stanislava Avgusta pislya T Chackogo otrimav u moment jogo abdikaciyi zrechennya nabuv knyaz Adam Yezhi Chartorijskij 9 Najgolovnishi red Mowa miana w imieniu Komisji Kruszcowej do Stanislawa Augusta 1785 r 26 marca brak miejsca wydania 1785 Odpowiedz na pismo Imci Pana Grumerta w kwestii czy Imosc Pan Zughoer moze byc umieszczony w liczbie poslow monarchow i czy bedac umocowanym do sprawowania interesow Kurlandii ksiazecia w Polszcze powinien podlegac jurysdykcji krajowej Warszawa 1787 Refleksje nad uszkodzeniem dla krajow polskich wynikajacym z zaniedbywania handlu pochodzacego z mniej wazenia porzuconej nad Gdanskiem opieki brak miejsca wydania 1790 Opis obrad sejmowych we 12 tu dniach miesiaca maja 1790 rekopis informacja A Osinskiego Usprawiedliwienie sie w materii kupna i reperacji palacu dla posla rosyjskiego podane d 3 lutego 1791 Warszawa 1791 Mowa w czasie pierwszego zasiadania na Komisji Skarbu Kor JW Rocha z Glogowy Kossowskiego miana 14 lutego 1791 Warszawa 1791 Mowa w materii menniczej na sejmie 20 wrzesnia 1791 Warszawa brak roku wydania Mowa w usprawiedliwieniu tabeli przychodow i wydatkow od Komisji Skarbu Kor d 2 grudnia 1791 miana Warszawa 1791 O Konstytucji Trzeciego Maja 1791 Do J WW Zalewskiego trockiego i Matuszewicza brzeskolitewskiego poslow brak miejsca wydania 1791 rekopisy w Bibliotece PAN Krakow sygn 181 212 Uwagi o handlu z Anglia Porta Ottomanska i innymi narodami powst w roku 1792 fragmenty pt O handlu Polski z Porta Ottomanska wyd M Wiszniewski Pomniki historii i literatury polskiej t 2 Krakow 1835 s 156 191 Obraz panowania Zygmunta Augusta ks Adamowi Czartoryskiemu G Z P 1798 roku przeslany wyd M Wiszniewski Pomniki historii i literatury polskiej t 3 Krakow 1835 s 1 38 O litewskich i polskich prawach o ich duchu zrzodlach zwiazku i o rzeczach zawartych w pierwszym Statucie dla Litwy 1529 r wydanym t 1 2 Warszawa 1800 1801 przekl rosyjski fragm W Anastasiewicz Ulej 1811 t 2 cz 2 zeszyt 11 s 367 374 O dziesiecinach w powszechnosci a szczegolniej w Polszcze i Litwie Rzecz czytana na posiedzeniu Warsz Tow Przyj Nauk Rocznik Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciol Nauk t 1 1802 odb Warszawa 1801 przekl francuski A Potocki pt Des Dimes en general et particulierement Warszawa 1801 przekl rosyjski W Anastasiewicz rekopis informacja A Osinskiego s 178 Rozbior dziejow narodu polskiego przez pierwszych dwoch pisarzow Marcina Galla i Wincentego Kadlubka Nowy Pamietnik Warszawski 1801 t 1 O nazwisku Ukrainy i poczatku Kozakow Nowy Pamietnik Warszawski 1801 t 4 przekl rosyjski W Anastasiewicz Ulej 1811 t 2 cz 1 zeszyt 2 s 118 134 List o Koperniku Warszawa 1802 Uwagi nad uwagami o dziesiecinach Warszawa 1803 Mowa miana na zjezdzie duchowienstwa luckiego obrzadku lacinskiego d 20 pazdz 1803 brak miejsca i roku wydania wyd nastepne Nowy Pamietnik Warszawski 1804 t 15 s 327 343 O gimnazjum w wolynskiej guberni i innych dla obojej plci ustanowionych uczynione przedstawienie r 1803 w grudniu brak miejsca i roku wydania O stanie jeneralnym oswiecenia guberni wolynskiej i srzodkach urzadzenia i upowszechnienia nauk uczynione doniesione 1804 r wyd F Kojsiewicz Korespondencja listowna z T Czackim H Kollataja t 2 Krakow 1844 List odpowiedni do ks L S Stroinskiego S P z dnia 29 marca 1804 Poryck brak roku Rozprawa o prawie ktore maja obywatele prowincji skladajacych dawna Polske do wolnego szynkowania piwa miodu i gorzalki i o przyczynie dla ktorej obywatele dawnej Rosji nie majac tyle czesci dochodow krzywdy nie ponosza brak miejsca wydania 1805 takze Dziennik Wilenski 1806 przekl rosyjski W Anastasiewicz rekopis informacja A Osinskiego s 183 Mowa d 7 Octobr 1805 przy otwarciu Gimnazjum Wolynskiego w Krzemiencu miana brak miejsca wydania 1805 takze Dziennik Wilenski 1805 Gazeta Lit Wil 1806 Do calego skladu nauczycielow i mlodziezy szkolnej w wolynskiej kijowskiej i podolskiej guberniach postanowienie wzgledem uczczenia pamiatki M W Mniszcha 11 marca 1806 brak miejsca i roku wydania Odezwa do uczniow Gimnazjum Wolynskiego 11 kwietnia 1806 brak miejsca i roku wydania Mowa o pozytkach z wychowania publicznego i domowego przy konczeniu roku szkolnego w Gimnazjum Wolynskim miana 1806 r 20 lipca Krzemieniec 1806 takze w Dzienniku Wilenskim przekl rosyjski W Anastasiewicz Pieriodiczeskoje soczinienije 1806 nr 18 Plan szkoly mechaniki praktycznej przy Gimnazjum Wolynskim 26 lipca 1806 brak miejsca i roku wydania Odezwa do uczniow Gimnazjum Wolynskiego 28 grudnia 1806 brak miejsca i roku wydania O Komisji Edukacji na Litwie brak miejsca wydania 1807 informacja L Finkla poz 5647 O Zydach Wilno 1807 wyd nastepne wyd 2 pt O Zydach i Karaitach Dziennik Wilenski 1807 i odb przekl rosyjski W Anastasiewicz rekopis informacja A Osinskiego s 189 Odezwa do uczniow Gimnazjum Wolynskiego po powrocie z Petersburga 22 lutego 1808 brak miejsca i roku wydania Mowa przy dokonczeniu biegu szkolnego w Gimnazjum Wolynskim 1808 rekopis informacja A Osinskiego Ustanowienie szkoly ogrodniczej przy Gimnazjum Wolynskim 22 lipca 1809 brak miejsca i roku wydania Czy prawo rzymskie bylo zasada praw polskich i litewskich i czy z polnocnymi narodami mielismy wiele wspolnych praw i zwyczajow Rozprawa czytana w Krzemiencu na otwarcie r szkoln w Gimnazjum Wolynskim Wilno 1809 przekl rosyjski W Anastasiewicz rekopis informacja A Osinskiego s 193 O rzeczy menniczej w Polsce i na Litwie powst 1810 wyd M Wiszniewski Pomniki historii i literatury polskiej t 1 s 1 128 t 2 s 1 58 Krakow 1835 O Tatarach Dziennik Wilenski 1810 przedr M Wiszniewski Pomniki historii i literatury polskiej t 2 s 87 108 Krakow 1835 Do uczniow i nauczycielow Gimnazjum Wolynskiego z powodu smierci J Czecha pierwszego rzadcy tegoz Gimnazjum Krzemieniec 2 grudnia 1810 brak miejsca i roku wydania Tlumaczenie sie przed Komisja reskryptem najwyzszym 23 wrzesnia 1810 dla rozwazenia roznych przedmiotow o Wolynskim Gimnazjum ustanowiona 18 grudnia 1810 w Zytomierzu podane brak miejsca i roku wydania O prawach mazowieckich Rozprawa czytana w Krzemiencu na zakonczenie roku szkolnego 14 lipca 1811 Krzemieniec brak roku wydania wyd nastepne M Wiszniewski Pomniki historii i literatury polskiej t 4 Krakow 1835 s 1 35 Odezwa do uczniow Gimnazjum Wolynskiego i do zacnych ziomkow ktorzy dzieci swe do tej szkoly oddaja Krzemieniec 16 lipca 1811 brak miejsca i roku wydania Mowa d 30 styczn 1812 w Kijowie przy otwarciu gimnazjum miana Krzemieniec 1812 przekl rosyjski W Anastasiewicz Ulej 1812 t 2 cz 2 zeszyt 17 Plan mapy jeneralnej ogl A Osinski O zyciu i pismach T Czackiego Krzemieniec 1816 s 272 285 takze wyd 2 Krakow 1851 Wstep do mowy pochwalnej Chreptowicza ogl A Osinski O zyciu i pismach T Czackiego Krzemieniec 1816 s 404 405 O Cyganach wyd M Wiszniewski Pomniki historii i literatury polskiej t 2 Krakow 1835 s 59 86 O prawie chelminskim wyd M Wiszniewski Pomniki historii i literatury polskiej t 2 Krakow 1835 s 109 126 O statystyce Polski wyd zobacz Wydania zbiorowe O zrodlach praw ktore mialy moc obowiazujaca w Polsce i w Litwie wyd zobacz Wydania zbiorowe O urzadzeniu rekodzielni rekopis informacja A Osinskiego O rokoszu szlachty pode Lwowem 1537 rekopis informacja A Osinskiego Wstep do historii polskiej ogl A Osinski O zyciu i pismach T Czackiego Krzemieniec 1816 s 383 390 Ormianie rekopis informacja A Osinskiego Prawo do miast kryminalne rekopis informacja A Osinskiego O drozyznie i srodkach do jej zmniejszenia rekopis informacja A Osinskiego Wyluszczenie przedmiotow Komisji Sadowej Edukacyjnej rekopis informacja A Osinskiego Wypisy z rozmaitych pisarzow sciagajace sie do dziejow narodowych rekopis informacja A Osinskiego O szkolach powiatu wlodzimierskiego rekopis Biblioteka Uniwersytety Wilenskiego Kuratoria Czartoryskich sygn 43 Zbirniki red Dziela zebrane i wydane przez hr E Raczynskiego t 1 3 Poznan 1843 1845 wyd nastepne tytulowe t 1 Poznan 1844 zawartosc t 1 2 Tworczosc poz 12 t 3 Tworczosc poz 10 11 13 15 30 34 36 39 44 47 Listi i materiali red Do J Przybylskiego z lat 1778 1800 rekopis Biblioteka Jagiellonska sygn 148 Do A Pieglowskiego superintendenta skarbu koronnego prowincji ruskiej 21 listow z lat 1787 1792 ogl Athenaeum 1845 t 6 s 61 72 1846 t 1 s 193 205 Listy z lat 1787 1812 do roznych osob w porzadku chronologicznym S Malachowskiego 1787 M Poniatkowskiego 1787 Stanislawa Augusta 1792 1797 A Pstrokonskiego 1803 W Borejki 1804 H Kollataja 1805 P Zawadowskiego 1807 Platera 1810 A Osinskiego 1810 Miloradowicza 1812 krola pruskiego brak roku Kurakina brak roku ogl A Osinski O zyciu i pismach T Czackiego Krzemieniec 1816 takze wyd 2 Krakow 1851 Do F Rudzkiego z lat 1788 1810 i brak daty 19 listow do Piaseckiego z lat 1801 1808 i brak daty 14 listow do Stanislawa Augusta i odpowiedz rekopis Biblioteka Narodowa sygn 2809 I Do A Naruszewicza z roku 1791 z opisem grobow krolow polskich w Krakowie ogl A Grabowski Krakow i jego okolice Krakow 1830 s 360 363 Do M Wolskiego z 28 wrzesnia i 3 grudnia 1792 ogl D Chodzko Ondyna Druskienickich Zrodel Grodno 1846 zeszyt 8 Do L Kropinskiego z lat 1796 1802 ogl J Bartoszewicz Dziennik Warszawski 1854 nr 159 160 162 170 187 Do S B Lindego z lat 1798 1802 1804 do J M Ossolinskiego z roku 1798 i brak roku od J M Ossolinskiego z roku 1803 do L Kropinskiego brak roku z rekopisow wykorzystal i drobne fragmenty ogl J Michalski Spor o koncepcje slownika Lindego Studia i Materialy z Dziejow Nauki Polskiej t 2 Warszawa 1954 Do L Kropinskiego 12 listow z lat 1800 1805 do nieznanej z nazwiska osoby list z roku 1800 do W Borejki 35 listow z lat 1804 1805 rekopis Ossolineum sygn 4962 II Do M Molskiego 3 listy z lat 1801 1802 do M Jurkowskiego list z roku 1812 ogl T Wierzbowski Materialy do dziejow pismiennictwa polskiego t 2 Warszawa 1904 Korespondencja z Janem Sniadeckim z lat 1801 1803 ogl M Chamcowna w ksiazce J Sniadecki O Koperniku Wroclaw 1955 Biblioteka Narodowa seria I nr 159 tu 17 listow od Sniadeckiego w tym 12 ogl z rekopisu Biblioteki Jagiellonskiej sygn 3102 Do Towarzystwa Przyjaciol Nauk z lat 1802 1805 ogl A Kraushar Towarzystwo Warszawskie Przyjaciol Nauk t 1 Krakow 1900 Do J Skoczylasa Piaseckiego 2 listy z lat 1802 1805 do Waxmana 2 listy brak daty do W Borejki 5 listow z lat 1805 1810 1811 ogl E Heleniusz E Iwanowski Wspomnienia lat minionych t 1 Krakow 1876 s 480 nn Do A J Czartoryskiego z lat 1803 1811 ogl w calosci lub fragm L Debicki Z korespondencji naukowej Pulaw Biblioteka Warszawska 1885 t 1 Do P Maleszewskiego z lat 1803 1806 rekopisy znajdowaly sie w Bibliotece bylej Wyzszej Szkoly Handlowej w Warszawie Do J Kruszynskiego z lat 1804 1805 ogl K W Wojcicki Cmentarz Powazkowski pod Warszawa t 1 Warszawa 1855 s 116 117 Do Kudlickiego instrukcja z roku 1806 od A J Czartoryskiego z roku 1806 i do tegoz z 1808 do F Biernackiego z roku 1810 do Jana Sniadeckiego wyd M Balinski Pamietniki o Janie Sniadeckim t 2 Wilno 1865 s 234 238 352 359 tu rowniez listy od Sniadeckiego Korespondencja z Janem Sniadeckim z lat 1806 1811 15 listow wyd B Gubrynowicz Z nieznanej korespondencji Jana Sniadeckiego z T Czackim Ksiega pam ku uczczeniu 350 rocznicy i 10 wskrzeszenia Uniw Wil t 1 Wilno 1929 s 104 128 i odb Do J Zawadzkiego z 31 maja 18 sierpnia 1807 9 kwietnia 1809 z 1811 i konca roku 1811 ogl T Turkowski Materialy do dziejow literatury i oswiaty na Litwie i Rusi t 1 Wilno 1935 s 142 145 Do L iego z Porycka z 15 wrzesnia 1809 dla nauczyciela jego syna ogl H Skimborowicz Przeglad Naukowy 1842 t 1 s 263 270 Do Rektora Uniwersytetu Wilenskiego z lat 1809 1811 rekopisy w Bibliotece Akademii Nauk USRR w Kijowie sygn YH 258 Do F Biernackiego 2 listy z roku 1810 do A J Czartoryskiego 7 listow z lat 1811 1812 wyd K Sienkiewicz Skarbiec historii polskiej t 2 Paryz 1840 Korespondencja listowna z T Czackim H Kollataja przedsiewzieta w celu urzadzenia instytutow naukowych i pomnozenia oswiecenia publicznego w guberniach wolynskiej podolskiej i kijowskiej z rekopisu wyd F Kojsiewicz t 1 4 Krakow 1844 1845 Do N Karamzina ogl D J Wierzbicki Athenaeum 1845 t 5 s 193 196 Do G E Grodka ogl Przewodnik Naukowy i Literacki 1876 Korespondencja z A K Czartoryskim rekopis Biblioteka Czartoryskich Achiwum Domowe Ew XVII 1109 Od F Lubienskiego z 22 marca 1789 ogl T Korzon Wewnetrzne dzieje Polski za Stanislawa Augusta t 5 Warszawa 1898 s 9 Od Stanislawa Augusta 1792 Ch Hohenzollerna 1801 Fryderyka Wilhelma 1802 N Nowosilcowa 1802 H Kollataja 1804 1805 M Murawiewa 1805 P Zawadowskiego 1805 1806 P Stefanowicza 1808 A J Czartoryskiego 1809 1812 N Karamzina 1810 Alvenslebena brak roku ogl A Osinski O zyciu i pismach T Czackiego Krzemieniec 1816 takze wyd 2 Krakow 1851 Od J M Ossolinskiego z 23 kwietnia 1798 z rekopisu Biblioteki Czartoryskich sygn 968 ogl Przeglad Lwowski 1873 t 5 s 78 81 Od J Sniadeckiego z lat 1803 1806 wyd M Chamcowna S Tync Korespondencja Jana Sniadeckiego Listy z Krakowa t 2 Wroclaw 1954 Od A Czarnockiego z 8 lutego 1809 rekopis Biblioteka Czartoryskich sygn 1181 Raport do Komisji Skarbu Koronnego z objazdu prowincji ruskiej w miesiacach czerwcu lipcu i sierpniu 1787r podany w miesiacu marcu 1788 r z dolaczonymi uwagami o handlu polskim ogl J I Kraszewski Pierwsze prace T Czackiego Athenaeum 1846 t 2 Punkta pod ktorymi pragne miec rekopisma JKMci powierzone mojej strazy 1797 oryginal w Archiwum Glownym Akt Dawnych Archiwum Jablonny korespondencja Stanislawa Augusta sygn XIII 3a k 285 286 Reskrypt Jego Cesarskiej Mosci Aleksandra I do JW Tadeusza Czackiego i ustawy dla Gimnazjum Wolynskiego tlum z rosyjskiego R Strzelecki Wilno 1805 takze Dziennik Wilenski 1805 t 3 Wyrok Aleksandra I z 20 lipca 1807 ogl A Osinski O zyciu i pismach T Czackiego Krzemieniec 1816 takze wyd 2 Krakow 1851 Notatka bibliograficzna ogl K Sienkiewicz Skarbiec historii polskiej t 2 Paryz 1840Vlasnist red U 1794 roci v Malahovskogo kupiv selo Novosilku nini Zdolbunivskogo rajonu 10 Pam yat red Bilya Kremeneckoyi gumanitarno pedagogichnoyi akademiyi imeni Tarasa Shevchenka u 2015 roci vidkrito pam yatnik pogruddya Tadeushu Chackomu 11 Memorialni tablici Chackogo vidkrito v misti Dubno na budinku de vin prozhivav a takozh na primishenni biblioteki Kremeneckoyi gumanitarno pedagogichnoyi akademiyi imeni Tarasa Shevchenka 2002 Imenem vchenogo bula nazvana vulicya u Lvovi teper vulicya Chornomorska 12 Primitki red Bibliotheque nationale de France BNF platforma vidkritih danih 2011 d Track Q19938912d Track Q54837d Track Q193563 Malachowscy 01 Arhivovano 25 kvitnya 2017 u Wayback Machine pol Za danimi statti pro T Chackogo Francisheka Nowogrod 3 Slownik geograficzny Krolestwa Polskiego Warszawa Druk Wieku 1886 T VII S 255 pol S 255 pol a b Knot A Czacki Tadeusz 1765 1813 S 144 a b Knot A Czacki Tadeusz 1765 1813 S 146 Danilyak P Tadeush Chackij ta jogo rol u rozvitku osviti na Pravoberezhnij Ukrayini S 58 59 Anusik Z Sobanski Michal h Junosza 1755 1832 Polski Slownik Biograficzny Warszawa Krakow Polska Akademia Nauk Polska Akademia Umiejetnosci 1999 T XXXIX 3 zeszyt 162 435 pol Knot A Czacki Tadeusz 1765 1813 S 145 146 Nowosiolka 7 ws z cerkwia paraf Slownik geograficzny Krolestwa Polskiego Warszawa Druk Wieku 1886 T VII S 276 pol S 277 pol Taras Grushivskij Pogruddya Tadeusha Chackogo v Kremenci Radiviliv info 2015 21 zhovtnya Orlowicz M Ilustrowany przewodnik po Lwowie z planem miasta Wydanie drugie Lwow Warszawa Ksiaznica Atlas 1925 mapa pol Literatura red Danilyak P Tadeush Chackij ta jogo rol u rozvitku osviti na Pravoberezhnij Ukrayini Ukrayinskij istorichnij zhurnal K 2009 2 485 ber kvit S 51 66 ISSN 0130 5247 Enciklopediya ukrayinoznavstva Slovnikova chastina v 11 t Naukove tovaristvo imeni Shevchenka gol red prof d r Volodimir Kubijovich Parizh Nyu Jork Molode zhittya 1955 1995 Molicka G Tkachov S Hanas V Chernihivskij G Chackij Tadeush Ternopilskij enciklopedichnij slovnik u 4 t redkol G Yavorskij ta in Ternopil Vidavnicho poligrafichnij kombinat Zbruch 2008 T 3 P Ya S 584 ISBN 978 966 528 279 2 Polishuk Yu Chackij Tadeush Enciklopediya istoriyi Ukrayini u 10 t redkol V A Smolij golova ta in Institut istoriyi Ukrayini NAN Ukrayini K Naukova dumka 2013 T 10 T Ya S 488 784 s il ISBN 978 966 00 1359 9 Knot A Czacki Tadeusz 1765 1813 Polski Slownik Biograficzny Krakow 1937 T IV 1 zeszyt 16 S 144 146 pol Konopczynski W Czacki Feliks Szczesny 1723 1790 Polski Slownik Biograficzny Krakow 1937 T IV 1 zeszyt 16 S 140 142 pol Posilannya red Chackij Universalnij slovnik enciklopediya 4 te vid K Teka 2006 nbsp Vikishovishe maye multimedijni dani za temoyu Tadeush Chackij Volinskih arheologiv prosyat vidnajti ta perepohovati tilo Tadeusha Chackogo Volinski novini 2015 9 lipnya Slobozhanina N Fenomen Tadeusha Chackogo Do 250 richchya z dnya narodzhennya Tadeusz Czacki z Czacza h Swinka ID 3 529 133 pol CBNPolona pol https shron1 chtyvo org ua Danyliak Petro Tadeush Chatskyi ta ioho rol u rozvytku osvity na Pravoberezhnii Ukraini pdf Otrimano z https uk wikipedia org w index php title Tadeush Chackij amp oldid 39465312