www.wikidata.uk-ua.nina.az

Марцін Орацевич пол Marcin Oracewicz нар близько 1720 р походив із Любовлі 3 у Спіші помер після 1789 р у Кракові польсь

Марцін Орацевич

Марцін Орацевич (пол. Marcin Oracewicz, нар. близько 1720 р., походив із Любовлі у Спіші, помер після 1789 р. у Кракові ) — польський герой оборони Кракова проти росіян під час Барської конфедерації в червні 1768 р.

Марцін Орацевич
Бюст Марціна Орацевича перед Целестатом у Кракові
Народився 1720
Помер 1789
Країна  Річ Посполита
Діяльність Q9351997
Пам'ятна дошка Марціну Орацевичу на Барбакані в Кракові

Краківський міщанин, змінив прізвище Орач на Орацевич , громадянство міста отримав 17 листопада 1745 р . У 1747–1775 роках він жив і керував майстернею в "Сірій кам'яниці" на Ринковій площі . Був галантерейником, у 1765–1773 рр. — цеховим старостою. Він був членом Братства Фаулер і чудово стріляв .

22 червня 1768 року під час Барської конфедерації захищав місто. Згідно з повідомленням отця Вінцентего Витишкєвіча від 1792 р., двічі безрезультатно влучивши у ворожого офіцера, втретє вистрілив зі зброї, зарядженої гудзиками , і вбив командувача російською армією генерала Івана Паніна (не згадують цього імені жодні джерела, що описують російський штурм Кракова 22 червня 1768 р. – насправді йшлося про полковника Бока ). Як причину використання ґудзика (іноді ґудзика) з жупана популярні дослідження наводять брак амуніції, про що не йдеться в розповіді отця Вінцентего Витишкєвіча. Це також може бути викликано визнанням ворога персонажем, якого не вражають кулі. Поширеним у ті часи було повір'я, згідно з яким існували заклинання проти попадання свинцевою кулею, а проти кулі зі срібла (срібна куля або срібна шишка жупана), заклинання були неефективними , про що монаху було незручно писати .

У 1897 р. на стіні Барбакану на його честь встановили пам’ятну дошку з таким написом: "22 ЧЕРВНЯ 1768 РОКУ МАРЦІН ОРАЦЕВИЧ, краківський міщанин і ліщинник, застрелив з міських мурів російського полковника, як внаслідок чого росіяни того дня відступили з міста. 1897 рік".

У 1889 р. під час ексгумації російських офіцерів, убитих у 1768 р., знайдено череп із глибоким вогнепальним пораненням під лівим оком , що підтверджує розповідь про вбивство Марцином Орацевичем російського офіцера.

У 1890 році він також отримав невеликий пам'ятник-бюст роботи Міхала Корпала в парку Стшелецького в Целестаті .

Виноски ред.

  1. ↑ тезаурус CERL — Consortium of European Research Libraries.
    d:Track:Q60909659d:Track:Q1127581
  2. MAK
    d:Track:Q105192847
  3. ↑ A. Chmiel, Marcin Oracewicz, mieszczanin krakowski: opowiadanie z przeszłości Krakowa. Kraków: Tow. Miłośników Historyi i Zabytków Krakowa, 1897.
  4. Warunek, aby uprawiać rzemiosło. Za: A. Chmiel, Marcin Oracewicz, mieszczanin krakowski: opowiadanie z przeszłości Krakowa. Kraków: Tow. Miłośników Historyi i Zabytków Krakowa, 1897, s. 6
  5. A. Chmiel, Marcin Oracewicz, mieszczanin krakowski: opowiadanie z przeszłości Krakowa, Tow. Miłośników Historyi i Zabytków Krakowa, Kraków 1897, s. 12-13
  6. Zob. kolekcja srebrnych guzów do żupanów, za: Архів оригіналу за 4 лютого 2009. Процитовано 22 лютого 2023. 
  7. Skarb ze Skrwilna. Ozdoby stroju. 
  8. Relacja o. Wincentego Wytyszkiewicza OFM: ...Kiedy jednak strzały armatnie nie zdołały bramy wybić... Panin [w rzeczywistości podpułkownik Bock] szukał sposobu i miejsca wedle Bramy Floriańskiej, jeżdżąc na koniu ze swymi oficerami, ukazując miejsca muru szpadą – w które by bombardować mieli. Natychmiast spostrzegłszy jeden z obywatelstwa, będący na murze mieszczanin Marcin Oracewicz, kunsztu pasamoniczego, nabiwszy sztuciec, ugodził Panina w piersi, lecz ten będąc pod kamizelką uzbrojony zbroją, nic mu nie szkodziło. Poznawszy być uzbrojonego wodza Oracewicz, nabiwszy powtórnie broń, mierzył do głowy, co jak tylko kapelusz jego trafiwszy i przestrzeliwszy Panin oddał dzielnemu strzelcowi ukłon. Marcin Oracewicz tak po dwa razy omylon i chybionym zostawszy, nie omieszkał trzeci raz sztućca swego nabić – jak inna wiadomość podaje, guzikiem od żupana – i mierząc ku głowie trafił w zęby i zwalił Panina z konia. Officyerowie widząc porażonego śmiertelnie generała swego, a chcąc go ratować na ziemi, przez gęsty ogień z murów od obywatelstwa legło przy nim dwóch officyerów z kilkunastu gemejnymi**. Między poległymi oficerami był major Keith, liczba zaś zabitych żołnierzy wynosiła 27. Rosyanie, straciwszy przy tym szturmie swojego wodza, odciągnęli zaraz od miasta, udając się do Czyżyn, dziedzicznych dóbr księży Cystersów mogilskich. Zabrali także zwłoki poległych oficerów i pochowali je w ogrodzie Steinkellerowskim, gdzie dzisiaj ogród strzelecki. W: A. Chmiel, Marcin Oracewicz, mieszczanin krakowski, Kraków 1897, „Biblioteka Krakowska”, cytat za: Lidia Ligęza, Pogłosy konfederacji barskiej na ziemi krakowskiej, (w:) Przemiany tradycji barskiej, s. 225–246 [za:] str. 41–42 [w:] Kowalski, Jacek (2008). Niezbędnik Konfederata Barskiego. Poznań: Fundacja św. Benedykta. ISBN 978-83-60758-17-5. 
  9. za: str. 74–77 Konopczyński, Władysław (1991). Konfederacja Barska. (t. I, reprint wyd. 1936–8), Warszawa: Volumen. ISBN 8385218076. 
  10. ...w owe czasy trwała opinia między wojskowymi, że jest sekret albo czary od ołowiu i że ten sekret czy czary hajdamacy posiadają, nie mogąc być kulą ołowianą ranionymi; a nie masz sekretu żadnego przeciw żelazu, z jakiego kruszcu był grot u strzały. Słyszałem od wielu towarzystwa, bywalców w potyczkach z hajdamakami, że ci wystrzelone do siebie kule zmiatają z sukien jak pigułki śniegowe, że je wyjmują zza pazuchy, że je w ręce łapią i na urągowisko naszym odrzucają; dodawali ci opowiadacze, iż aby się kule ołowiane jęły hajdamaków, trzeba było lać je na pszenicę święconą albo też mieć je żelazne, srebrne lub złote. Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III – O deputacie do exakcyi
  11. Jako zaś celem moim jest pisać o obyczajach polskich za Augusta III, tak nie mogę pominąć i tego, lubo mam za bajki i gusła, że Polacy wierzyli mocno, iż między hajdamakami wielu się znajdowało charakterników, których się kule nie imały. Powiadali z przysięgą nieraz, że widzieli hajdamaków zmiatających z siebie kule, które w ich twarz albo piersi trafiły, że wyjmując takie kule zza pazuchy, nazad na Polaków odrzucali. Dla czego nasi, zabobon zabobonem przemagając, robiąc kule na hajdamaków lali je na pszenicę święconą, to już taka kula chwycić się miała hajdamaki. Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III – O wojnie z hajdamakami
  12. relacja o. Wytyszkiewicza OFM, dla osoby dającej wiarę owemu zabobonowi, byłaby uznana za jego potwierdzenie
  13. „... w 1889 r. ...władze miejskie pozwoliły rządowi rosyjskiemu zabrać szczątki Panina i poległych oficerów.” W jednej z wydobytych podczas ekshumacji szczątków czaszek „prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego dr. Stopczański” stwierdził „zgruchotaną kość poniżej lewego oka, przez co widoczna jest głęboka jama” [w:] A. Chmiel, Marcin Oracewicz, mieszczanin krakowski: opowiadanie z przeszłości Krakowa. Kraków: Tow. Miłośników Historyi i Zabytków Krakowa, 1897, s. 21–22

Бібліографія ред.

  • Chmiel, Adam (1897). Marcin Oracewicz, mieszczanin krakowski : opowiadanie z przeszłości Krakowa. Kraków: Tow. Miłośników Historyi i Zabytków Krakowa. с. 23. 
  • Janina Bieniarzówna, hasło: Oracewicz Marcin [w:] Polski Słownik Biograficzny 24. Kraków: PAN. 1979.  s. 150-151

Зовнішні посилання ред.

Вікіпедія, Українська, Україна, книга, книги, бібліотека, стаття, читати, завантажити, безкоштовно, безкоштовно завантажити, mp3, відео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнок, музика, пісня, фільм, книга, гра, ігри
Дата публікації:
Marcin Oracevich pol Marcin Oracewicz nar blizko 1720 r pohodiv iz Lyubovli 3 u Spishi pomer pislya 1789 r u Krakovi polskij geroj oboroni Krakova proti rosiyan pid chas Barskoyi konfederaciyi v chervni 1768 r Marcin OracevichByust Marcina Oracevicha pered Celestatom u KrakoviNarodivsya 1720 1 Pomer 1789 1 2 Krayina Rich PospolitaDiyalnist Q9351997Pam yatna doshka Marcinu Oracevichu na Barbakani v KrakoviKrakivskij mishanin zminiv prizvishe Orach na Oracevich 3 gromadyanstvo mista otrimav 17 listopada 1745 r 4 U 1747 1775 rokah vin zhiv i keruvav majsterneyu v Sirij kam yanici na Rinkovij ploshi Buv galanterejnikom u 1765 1773 rr cehovim starostoyu Vin buv chlenom Bratstva Fauler i chudovo strilyav 5 22 chervnya 1768 roku pid chas Barskoyi konfederaciyi zahishav misto Zgidno z povidomlennyam otcya Vincentego Vitishkyevicha vid 1792 r dvichi bezrezultatno vluchivshi u vorozhogo oficera vtretye vistriliv zi zbroyi zaryadzhenoyi gudzikami 6 7 i vbiv komanduvacha rosijskoyu armiyeyu generala Ivana Panina 8 ne zgaduyut cogo imeni zhodni dzherela sho opisuyut rosijskij shturm Krakova 22 chervnya 1768 r naspravdi jshlosya pro polkovnika Boka 9 Yak prichinu vikoristannya gudzika inodi gudzika z zhupana populyarni doslidzhennya navodyat brak amuniciyi pro sho ne jdetsya v rozpovidi otcya Vincentego Vitishkyevicha Ce takozh mozhe buti viklikano viznannyam voroga personazhem yakogo ne vrazhayut kuli Poshirenim u ti chasi bulo povir ya zgidno z yakim isnuvali zaklinannya proti popadannya svincevoyu kuleyu a proti kuli zi sribla sribna kulya abo sribna shishka zhupana zaklinannya buli neefektivnimi 10 11 pro sho monahu bulo nezruchno pisati 12 U 1897 r na stini Barbakanu na jogo chest vstanovili pam yatnu doshku z takim napisom 22 ChERVNYa 1768 ROKU MARCIN ORACEVICh krakivskij mishanin i lishinnik zastreliv z miskih muriv rosijskogo polkovnika yak vnaslidok chogo rosiyani togo dnya vidstupili z mista 1897 rik U 1889 r pid chas eksgumaciyi rosijskih oficeriv ubitih u 1768 r znajdeno cherep iz glibokim vognepalnim poranennyam pid livim okom 13 sho pidtverdzhuye rozpovid pro vbivstvo Marcinom Oracevichem rosijskogo oficera U 1890 roci vin takozh otrimav nevelikij pam yatnik byust roboti Mihala Korpala v parku Stsheleckogo v Celestati Vinoski red a b tezaurus CERL Consortium of European Research Libraries d Track Q60909659d Track Q1127581 MAK d Track Q105192847 a b A Chmiel Marcin Oracewicz mieszczanin krakowski opowiadanie z przeszlosci Krakowa Krakow Tow Milosnikow Historyi i Zabytkow Krakowa 1897 Warunek aby uprawiac rzemioslo Za A Chmiel Marcin Oracewicz mieszczanin krakowski opowiadanie z przeszlosci Krakowa Krakow Tow Milosnikow Historyi i Zabytkow Krakowa 1897 s 6 A Chmiel Marcin Oracewicz mieszczanin krakowski opowiadanie z przeszlosci Krakowa Tow Milosnikow Historyi i Zabytkow Krakowa Krakow 1897 s 12 13 Zob kolekcja srebrnych guzow do zupanow za Borta guzy i petlice w Polski stroj meski XVI XVIII w Arhiv originalu za 4 lyutogo 2009 Procitovano 22 lyutogo 2023 Skarb ze Skrwilna Ozdoby stroju Relacja o Wincentego Wytyszkiewicza OFM Kiedy jednak strzaly armatnie nie zdolaly bramy wybic Panin w rzeczywistosci podpulkownik Bock szukal sposobu i miejsca wedle Bramy Florianskiej jezdzac na koniu ze swymi oficerami ukazujac miejsca muru szpada w ktore by bombardowac mieli Natychmiast spostrzeglszy jeden z obywatelstwa bedacy na murze mieszczanin Marcin Oracewicz kunsztu pasamoniczego nabiwszy sztuciec ugodzil Panina w piersi lecz ten bedac pod kamizelka uzbrojony zbroja nic mu nie szkodzilo Poznawszy byc uzbrojonego wodza Oracewicz nabiwszy powtornie bron mierzyl do glowy co jak tylko kapelusz jego trafiwszy i przestrzeliwszy Panin oddal dzielnemu strzelcowi uklon Marcin Oracewicz tak po dwa razy omylon i chybionym zostawszy nie omieszkal trzeci raz sztucca swego nabic jak inna wiadomosc podaje guzikiem od zupana i mierzac ku glowie trafil w zeby i zwalil Panina z konia Officyerowie widzac porazonego smiertelnie generala swego a chcac go ratowac na ziemi przez gesty ogien z murow od obywatelstwa leglo przy nim dwoch officyerow z kilkunastu gemejnymi Miedzy poleglymi oficerami byl major Keith liczba zas zabitych zolnierzy wynosila 27 Rosyanie straciwszy przy tym szturmie swojego wodza odciagneli zaraz od miasta udajac sie do Czyzyn dziedzicznych dobr ksiezy Cystersow mogilskich Zabrali takze zwloki poleglych oficerow i pochowali je w ogrodzie Steinkellerowskim gdzie dzisiaj ogrod strzelecki W A Chmiel Marcin Oracewicz mieszczanin krakowski Krakow 1897 Biblioteka Krakowska cytat za Lidia Ligeza Poglosy konfederacji barskiej na ziemi krakowskiej w Przemiany tradycji barskiej s 225 246 za str 41 42 w Kowalski Jacek 2008 Niezbednik Konfederata Barskiego Poznan Fundacja sw Benedykta ISBN 978 83 60758 17 5 za str 74 77 Konopczynski Wladyslaw 1991 Konfederacja Barska t I reprint wyd 1936 8 Warszawa Volumen ISBN 8385218076 w owe czasy trwala opinia miedzy wojskowymi ze jest sekret albo czary od olowiu i ze ten sekret czy czary hajdamacy posiadaja nie mogac byc kula olowiana ranionymi a nie masz sekretu zadnego przeciw zelazu z jakiego kruszcu byl grot u strzaly Slyszalem od wielu towarzystwa bywalcow w potyczkach z hajdamakami ze ci wystrzelone do siebie kule zmiataja z sukien jak pigulki sniegowe ze je wyjmuja zza pazuchy ze je w rece lapia i na uragowisko naszym odrzucaja dodawali ci opowiadacze iz aby sie kule olowiane jely hajdamakow trzeba bylo lac je na pszenice swiecona albo tez miec je zelazne srebrne lub zlote Jedrzej Kitowicz Opis obyczajow i zwyczajow za panowania Augusta III O deputacie do exakcyi Jako zas celem moim jest pisac o obyczajach polskich za Augusta III tak nie moge pominac i tego lubo mam za bajki i gusla ze Polacy wierzyli mocno iz miedzy hajdamakami wielu sie znajdowalo charakternikow ktorych sie kule nie imaly Powiadali z przysiega nieraz ze widzieli hajdamakow zmiatajacych z siebie kule ktore w ich twarz albo piersi trafily ze wyjmujac takie kule zza pazuchy nazad na Polakow odrzucali Dla czego nasi zabobon zabobonem przemagajac robiac kule na hajdamakow lali je na pszenice swiecona to juz taka kula chwycic sie miala hajdamaki Jedrzej Kitowicz Opis obyczajow i zwyczajow za panowania Augusta III O wojnie z hajdamakami relacja o Wytyszkiewicza OFM dla osoby dajacej wiare owemu zabobonowi bylaby uznana za jego potwierdzenie w 1889 r wladze miejskie pozwolily rzadowi rosyjskiemu zabrac szczatki Panina i poleglych oficerow W jednej z wydobytych podczas ekshumacji szczatkow czaszek prof Uniwersytetu Jagiellonskiego dr Stopczanski stwierdzil zgruchotana kosc ponizej lewego oka przez co widoczna jest gleboka jama w A Chmiel Marcin Oracewicz mieszczanin krakowski opowiadanie z przeszlosci Krakowa Krakow Tow Milosnikow Historyi i Zabytkow Krakowa 1897 s 21 22Bibliografiya red Chmiel Adam 1897 Marcin Oracewicz mieszczanin krakowski opowiadanie z przeszlosci Krakowa Krakow Tow Milosnikow Historyi i Zabytkow Krakowa s 23 Janina Bieniarzowna haslo Oracewicz Marcin w Polski Slownik Biograficzny 24 Krakow PAN 1979 s 150 151Zovnishni posilannya red Marcin Oracewicz Encyklopedia mitow i legend Otrimano z https uk wikipedia org w index php title Marcin Oracevich amp oldid 40096984